طبع غذا و مزاج انسان

اهمیت شناخت طبع غذا و مزاج انسان
غذای انسان نیز مانند خود انسان دارای طبع های مختلفی است و به دو بخش عمده تقسیم می شود ;

1. غذاهای حیوانی 2- غذاهای گیاهی

هر کدام از این دو گروه مواد غذایی طبع خاصی دارد و لازم است شناخته شود تا هر کس بتواند غذای مورد نیاز خود را مصرف کند. علاوه براین ، مسائلی از قبیل  پاکی و حلال بودن و نحوه پخت و استفاده از آن نیز باید بررسی شود و مورد مطالعه قرار گیرد.

چند نوع طبع غذا داریم و لزوم هماهنگی آن با مزاج انسان

غذای انسانی نیز دارای سه طبع گرم ، سرد و معتدل است. طب قدیم این سه نوع طبع را هم برای انسان ها قائل است. و مهم برای مواد غذایی. چنانچه که انسان ها بر اثر عدم آگاهی ، ناپرهیزی و ندانم کاری در مورد تغذیه ، دچار غلبه اخلاط می شوند ، طبع غذاها هم باپخته شدن ، فریز شدن یا قرار دادن در مایکروفر نیز تغییر می کنند. قدیمی ها این مسأله را به خوبی می دانستند و با ترتیب مناسب مواد غذایی ، این مشکل را خنثی و غذاها را طبق طبع خود  آماده می کردند.

به عنوان مثال بادمجان چون گرم و خشک است ; و کشک سرد و خشک این دو را با هم مخلوط می کند, و طبعی متعادل بدست می آورند. و یا ماست را که داراری طبع سرد و تر است را ، با نمک ، پونه و فلفل مخلوط می کردند و در نتیجه ; طبع غذای فراموش شده  بصورت متعادل در می آمد. فلفل و پونه گرم است و نمک حالت خنثی دارد، وقتی این ها با ماست مخلوط شوند. حالت اسیدی بودن آن را از بین می برند و آن را به حالت تعادل در می آورند.

آیا بیماری ها نسبت به گذشته کمتر شده یا بیشتر ؟

اگر زندگی گذشتگان خودرا مطالعه کنیم ; می بینیم در آن زمان ، حتی با نبودن مواد و تجهیزات بهداشتی امروز ; مردم از سلامت جسم و روح بهتری برخوردار بودند و کمتر دچار بیماری می شدند. و بدنشان نسبت به انسان های امروزی مقاومتر بود.

خیلی از بیماری هایی که امروزه شایع است ; و بیمارستان ها مملوء از افراد مبتلا به این بیماری هاست ، در آن روزها خبری از آن ها نبود. البته درست است که برخی از بیماری ها قبلاً وجود داشته، ولی برای ما ناشناخته بوده است. ولی باید توجه داشت که بسیاری از بیماری ها ; در اثر خوردن غذاهای نامناسب ، پختن نادرست و آلوده شدن محیط زیست پدید می آمده اند. امروزه با توجه به امکانات بهداشتی و تجهیزات پزشکی ; باز هم می بینیم که این همه بیماری در عصر ما وجود دارد. ممکن است بپرسید که در آن زمان خیلی از بیماری ها شناخته شده نبود ! مگر غیر از این است؟!

نام قدیمی برخی از بیماری ها

علاوه براین ، بسیاری از بیماری هایی که در دنیای پزشکی امروز کشف آن را به خود نسبت می دهد ; پیش از این ، توسط ابوعلی سینا کشف شده بود ، مانند :

• بیماری پارکینسون که در قدیم به آن « رعشه » می گفتند.
• بیماری هوچکینز که آن  را « سلع » می نامند.
• بیماری کولیت که امروزه گریبان گیر بیش از 80 درصد مردم اروپا و آمریکا است و در قدیم ; آن را « قولنج روده » می نامیدند.
• بیماری صرع که در قدیم به آن « غش » می گفتند.
• بیماری پوستی پسوریازیس که در طب قدیم آن را  «داع الصدف » می نامیدند.
• بیماری آلوپسی که آن را « داء الثعلب » می نامیدند.

در گذشته ، مردم از آب و هوای پاک و غذاهای سالم بیشتر استفاده می کردند. و از همه مهمتر اطبا قدیم طبع غذا و مزاج انسان رو مد داشتند. و مصرف گیاهان دارویی به جای درمان با دارو های صنعتی و شمیایی مرسوم بود. بدین جهت، کمتر دچار بیماری های اعصاب و روان می شدند. امروزه همه چیز آلوده شده و استرس های روحی و روانی بیش از هرچیز دیگری همه مسائل زندگی انسان را تحت الشعاع قرار می دهد و در نتیجه ; انواع بیماری های رنگارنگ و بدخیم سراغ این مردم از خود بی خبر آمده است.

چرایی اهمیت دادن به شناخت طبع غذا و مزاج انسان

بهترین ، ساده ترین و عملی ترین روش برای حفظ سلامتی و رهایی از انواع گوناگون بیماری ها ;

1. ابتدا طبع و مزاج خود را بشناسیم؛
2. در ادامه ، طبع غذاها را بررسی کنیم؛
3. با عمل طبق مزاج خود ، غذاهای روزانه خویش را فراهم و میل کنیم.

با این روش ، همیشه مزاج ما ( از کجا بدانیم مزاج ما چیست ؟ ) در حالت تعادل خواهد بود و این تعادل موجب تعادل اخلاط اربعه و در نتیجه موجب سلامتی انسان خواهد شد. اگر زندگی خود را باری به هر جهت پیش ببریم و هر غذایی که در دسترسمان قرار گرفت ; بدون این که به خواص آن توجه کنیم ، مورد استفاده قرار دهیم ، بی شک بیمار خواهیم شد.

ابتدا مطالبی را به عنوان مقدمه بیان می کنیم تا زمینه ای برای تفکر ، مطالعه و تحقیق بیشتر ایجاد شود ; و افراد در غذاهای مصرفی خود بیشتر معمق نمایند.

آشنایی با برخی مواد که امروزه صنایع غذایی مصرف میشود

امروزه بیشترین موادی که در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرند، عبارت اند از :

انواع اسانس ها که بیشتر در آزمایشگاه ها سنتز می شود.

انواع سس ها که از ترکیب مواد مختلف ساخته می شوند ( پارافین).

انواع رنگ های شیمیایی غذا که در آزمایشگاه ها تهیه می شود.

مواد نگهدارنده ، مانند EDTA ، سدیم نیتریت ، بنزوات سدیم و استات سدیم و ….

انواع هورمون ها که به حیواناتی مانند گاو و مرغ و تزریق می شود.

انواع داروهای شیمیایی و آنتی بیوتیک های خطرناک ؛ از قبیل تتراسیکلین و کلرامفنیکول که بیماری های بدخیم مغز استخوان ( انواع لوسمی ها ) را ایجاد می کنند.

تغییرات ژنتیکی در گیاهان ( حتی گیاهان دارویی ) که فوق العاده خطر آفرین است.

ترکیبات شیمیایی بسیار مضر ، مانند کربنات آمونیم ( بیکینگ پودر ) در بیسکویت ، کیک ، خمیر پیتزا و … و نیز جوش شیرین در نان. (فراموش نکنید نانوایی ها حتی قبلاً سهیمه جوش شیرین داشتند ).

دو گزینه آخر واقعا جای تعمق دارد

• موادی ، از قبیل پودر خون ، پودر گوشت ، پودر استخوان ، پودر پربی ، کود شیمیایی ، ازت ، کود مرغی و جوش شیرین ; که معمولاً برای چرب شدن شیر به غذاهای گاو اضافه می کنند. و با افزودن ماهی های غیر قابل استفاده و نیز ضایعات ماهی ; به غذاها که از نظر غذایی دارای چربی های حیوانی غیر اشباع اند. بر اثر حرارت بیش از 50 درجه سانتی گراد این چربی ها تبدیل به مواد سمی می شوند ; که بسیار خطرناک و عامل بیماری های بدخیم ( انواع سرطان ها ) است.
• مدفوع و روده های مرغ که توسط کشتارگاه های صنعتی ; خشک و پس از آن آسیاب شده و به غذای مرغ اضافه می شود. امروزه تمام ضایعات کشتارگاه ها به مصرف گاوداری ها ، مرغداری ها و پرورش ماهی می رسد.

این همه تغییر و دخل و تصرف در مواد غذایی  برای آن است ; که می خواهند طعم و مزه آن ها را محدود نمایند.

حال باید دید این طعم و مزه مصنوعی واقعاً ارزش آن را دارد ; که سلامتی خود و خانواده مان را به خاطر آن به خطر بیندازیم

طعم و مزه هر غذایی توسط نوک و کناره های زبان آدمی تشخیص داده می شود. شیرینی ، ترشی ، شوری و تلخی را انتهای زبان حس می کند. با توجه به این که معمولاً از خوراکی های تلخ استفاده نمی کنیم ; محل احساس این سه مزه باقیمانده حدوداً نصف زبان است. نصف زبان حدوداً چهار تا پنج سانتی متر است. آیا احساس طعم و مزه هر چند مطبوع و خوشایند باشد ، توسط این محدوده چهار تا پنج سانتی متری ; ارزش این را دارد که انسان سلامتی خود را فدای آن کند ؟!

اهمیت تنظیم تعادل اسیدی و بازی غذاها

غذاها معمولاً به سه دسته اسیدی ، قلیایی و خنثی (یعنی بین این دو ) تقسیم می شوند.

اسید ماده ای است که دهنده هیدروژن و باز ماده ای است که گیرنده آن است. اسیدهای مهم در بدن عبارت اند از : اسید لاکتیک ، اسید اوریک ، اسید استیک  و … اسیدها دارای حالت اسیدی و بازها دارای حالت قلیایی اند.

هنگامی که از تنظیم تعادل اسیدی وبازی صحبت می شود ; منظور تنظیم غلظت یون هیدروژن در مایعات بدن ، خصوصاً در مایع خارج سلولی است. غلظت یون هیدروژن در محلول های مختلف می تواند کمتر از 10 به توان منهای 14 اکی ; والان در لیتر تا 10 به توان صفر اکی والان در لیتر در تغییر باشد.

غلظت یون هیدورژن در بدن انسان تقریباً بین این دو حد قرار دارد. تغییر اندکی در غلظت یون هیدروژن نسبت به مقدار طبیعی آن می تواند موجب تغییرات بارز در سرعت واکنش های شیمیایی در سلول ها گردد ; یعنی بعضی از واکنش ها را کند و بعضی دیگر را تند می کند. به همین دلیل تنظیم غلظت یون هیدروژن یکی از مهمترین جنبه های هموستاز ( ثابت نگه داشتن محیط داخلی بدن ) است.

افزایش غلظت یون هیدروژن در داخل بدن را « اسیدوز » و کاهش این غلظت را « آلکالوز » می نامند. با توجه به آن چه در رابطه با اسید و باز گفته شد ; می توان علت خیلی از بیماری ها ، کسالت ها و ناراحتی های عصبی را مشخص کرد.

ph چیست ؟

Ph عبارت است از غلظت یون هیدروژن در مایع خارج سلولی. بر اثر نوع تغذیه ای که انسان می کند ; واکنش هایی در بدن انسان صورت می گیرد و در نتیجه آن ; حالت اسید یا بازی  غلبه پیدا می کند. طب روز یا مدرن ، این واکنش ها را تغیرات ph می نامد.

اگر ph بدن انسان برابر با 7 باشد ، دارای حالت خنثی و اگر کمتر از 7 باشد ; دارای حالت اسیدی و اگر بیشتر از 7 باشد ، دارای حالت بازی یا قلیایی است.

Ph طبیعی خون بدن انسان 4/7 است که معمولاً باید ثابت باشد. ممکن است این عدد بر اثر استفاده از مواد غذایی گوناگون نوسان پیدا کند. اگر این عدد بیشتر از عدد 4/7 برسد ، ممکن است تغییرات اساسی ای در بدن انسان بوجود آید. در چنین حالتی ، ریتین و کلیه ها وارد عمل می شوند تا ph خون را به حالت طبیعی باز گردانند.

اثرات اسیدوز و آلکالوز بر روی بدن

اثر عمده اسیدوز تضعیف سیستم عصبی مرکزی است.  هنگامی که ph خون ار 3/7 کمتر شود ، سیستم عصبی اینقدر ضعیف می گردد که شخص در ابتدا حواس خود را از دست می دهد و به تدریج دچار اغما می شود. بر این اساس ، بیمارانی که بر اثر اسیدوز دیابتی ، اسیدوز اوریک و سایر اسیدوز ها فوت می کنند. معمولاً در حالت اغما در می گذرند.

در اسیدوز متابولیک غلظت زیاد یون هیدروژن موجب افزایش تعداد و دامنه حرکات تنفسی می شود. بر همین اساس ، یکی از علائم تشخیص اسیدوز متابولیک افزایش تهویه ریوی است. از طرف دیگر، در اسیدوز تنفسی ، علت اسیدوز تضعیف تنفس است ; و این امر بر عکس چیزی است که در اسیدوز متابولیک دیده می شود. در طب قدیم ، ابوعلی سینا این حالت را « جنون سرد » می نامد.

اثر عمده آلکالوز روی بدن افزایش تحریک پذیری سیستم عصبی است ; که در طب قدیم این حالت را « جنون گرم » می گویند. این اثر در سیستم  عصبی مرکزی حادث می شود. در این حالت ، اعصاب چنان تحریک پذیر می شود ; که حتی به وسیله محرک های طبیعی تحریک نمی شود. و به طور خود کار و مکرر امواج عصبی از خود صادر می کنند . در نتیجه عضلات وارد یک حالت تتانی ؛ یعنی نوعی حالت اسپاسم تونیک می شوند. این تتانی در ابتدا در عضلات ساعد ظاهر می شود ; به سرعت به عضلات صورت و سرانجام به سراسر بدن سرایت می کند. بیماران مبتلا به آلکالوز ممکن است در اثر تتانی عضلات تنفسی فوت کنند.

اسیدوز و آلکالوز حالت هایی هستند که در اثر مصرف غذاهای اسیدی یا بازی به سراغ انسان می آیند ; و سیستم اعصاب مرکزی را مختل می کنند.  اعصاب مرکزی عبارت است از مغز ، مخچه ، بصل النخاع ، نخاع و تمام رشته های عصبی.

بررسی یک پرسش در مطلب طبع غذا و مزاج انسان

ممکن است یک سوال به ذهن خطور کند که هنگام بروز اسیدوز یا آلکالوز چه اتفاقی می افتد؟ جواب آن است که ریه یا کلیه ها به طور خودکار وارد عمل می شوند ; و افزایش و کاهش ph خون را تنظیم می کنند ؛ بنابراین  چه فرقی می کند ما چه غذایی بخوریم!

جواب:  درست است که اگر بدن به اسیدوز یا آلکالوز مبتلا شود. ریه ها و کلیه ها به صورت خودکار فعال می شوند و ph خون را تنظیم می کنند ; ولی مسأله این جاست که باید توجه داشت برای هر بار که اسیدوز و آلکالوز بروز می کند. یک تا سه روز بدن وقت لازم دارد که کلیه ها و ریه ها به شدت فعالیت کنند تا ph خون را تنظیم کنند.

حال اگر نوع غذا رعایت نشود ، مسائل زیر پیش می آید:

1. مدام اسیدوز و آلکالوز صورت می گیرد ؛
2. کلیه ها بر اثر کارکرد مداوم فرسوده می شوند ( خرابی نفرون های کلیه ) ؛
3. دفع پروتئین و سایر مواد حیاتی از طریق ادرار ؛
4. ایجاد کم خونی ، کسالت و بی حالی بر اثر نارسایی کلیه ها ؛
5. انواع بیماری ها لا علاج یا صعب العلاج مانند ، صرع ، ام.اس ، و روماتیسم.

بدن فرصت جبران نوسانات ph خون را ندارد ; زیرا حدوداً سه روز باید مداوم کار و فعالیت نماید تا سیستم تنظیم شود. به هر حال ، عدم کنترل اسیدوز یا آلکالوز نهایتاً روی اعصاب مرکزی اثر می گذارد. و این سیستم با ارزش و حیاتی را مختل و انسان را به انواع بیماری های خطرناک مبتلا می کند. بیماری هایی مانند : ام.اس ، آ.ال. اس ، پارکینسون ، آرتریدوماتوئید و صرع ; در اثر عدم کنترل ph خون و بروز اسیدوز یا آلکالوز بوجود می آیند.

منبع ; در جستجوی سلامتی